Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Murat Alanoğlu, Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da düzenlenen 23. CIEPO (Comité International des Études Pré-Ottomanes et Ottomanes) Uluslararası Sempozyumunda, “XVII. Yüzyılda Taşranın Belgelere Yansıyan Sesi: Atik Şikâyet Defterlerine Göre Diyarbekir Eyâletinde İktisadî Kriz ve Etkileri (1650-1700)” başlıklı bir bildiri sundu.

Dr. Alanoğlu, yüz doksan Osmanlı tarihçisinin katıldığı CIEPO sempozyumundaki bildirisinde, Osmanlı Arşivinin önemli belge koleksiyonlarından biri olan Atik Şikâyet Defterlerinin, Osmanlı taşra tarihi bakımından önemi ve Osmanlı tarih yazıcılığında nasıl kullanılabilecekleri üzerinde durdu. 

1650-1700 yılları arasında Diyarbekir eyaletinden merkeze gönderilen şikâyetler ve bu şikâyetleri çözmek üzere merkezi devletçe yazılan fermanların sistematik inceleme sonucunu irdeleyen Dr. Alanoğlu, halkın şikâyetlerinin ‘idarecilerden şikâyet’, ‘kanunsuz fazla vergi alınmasından şikâyet’, ‘aşiretler ve eşkıyalık’, ‘borç ve alacaklara ilişkin şikâyetler’ şeklinde dört alanda yoğunlaştığını belirtti. 

Literatürde, kriz ve dönüşüm çağı şeklinde tasvir edilen 17. yüzyılda Diyarbekir’de oluşan iktisadî baskının, kişiler arasında borç anlaşmazlıklarının artışı, mala ve cana kast, eşkıyalık gibi çatışmalara sebep olduğunu ifade eden Dr. Alanoğlu, bütün bu problemlerin devlet merkezinin çözüm bulmak zorunda kaldığı şikâyetler olarak öne çıktığını söyledi. Devletin artan şikâyetlere çözüm arayışının bürokratik bir gelişme olarak Şikâyet Defteri serisini ortaya çıkardığını kaydeden Dr. Alanoğlu, 17. yüzyıl Osmanlı coğrafyasının farklı bölgelerindeki adalet mekanizmasının işleyişi, hak arama yöntemleri, toplumsal ve iktisadî düzeninin bu defter serisi kullanılarak incelenebileceğini dile getirdi.